Χρήστος Αβραμίδης, με πληροφορίες από “The Nation”, “Reuters” και “El Pais”
Ο πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου μπαίνει φυλακή. Πρώην τραπεζίτης, πρώην Υπουργός και πρώην αντιπρόεδρος του Λαϊκού Κόμματος (αδελφού κόμματος της Νέας Δημοκρατίας). Σίγουρα, δεν διαθέτει το προφίλ αυτών που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε να τιμωρούνται. Και όμως, μετά από αγώνα ετών, ένα κίνημα στην Ισπανία πέτυχε την καταδίκη του και μάλιστα χωρίς την δυνατότητα αναστολής.
Ο λόγος για τον Rodrigo Rato που θα περάσει τα επόμενα τέσσερα χρόνια της ζωής του στην φυλακή. Μαζί του θα βρεθούν άλλα 64 διεφθαρμένα στελέχη της τράπεζας Bankia.
Η μεγάλη αυτή νίκη οφείλεται σε μία οργάνωση γνωστή και ως Xnet, που ιδρύθηκε από την Simona Levi. Το κίνημά ονομάστηκε «Ειρηνικό αντάρτικό» και τα μέλη του πάλεψαν για την διαφάνεια και την δυνατότητα των ίδιων των πολιτών να συμμετέχουν στην νομοθετική εξουσία. Οι έντονες πιέσεις που άσκησαν είχαν σαν αποτέλεσμα την τιμωρία των ενόχων σε μία εποχή που έχουμε συνηθίσει στην ασυλία τους.
Η ιστορία θυμίζει λίγο από Ελλάδα. Η ραγδαία αύξηση της ανεργίας και η συνακόλουθη επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των Ισπανών, έδωσε το πρόσχημα στο κράτος να παράσχει δισεκατομμύρια στις τράπεζες με σκοπό να μειώσει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, η κρίση συνέχισε να βαθαίνει.
Το 2010 μετά από την συγχώνευση εφτά μικρότερων αλλά ιδιαίτερα χρεωμένων τραπεζών ιδρύθηκε η τράπεζα Bankia. Τα κόκκινα δάνεια φορτώθηκαν σε μια τράπεζα που δημιουργήθηκε ειδικά γι αυτό το σκοπό και η οποία πέρασε στον έλεγχο του κράτους. Αντίθετα, η υγιής Bankia, που αποτελούσε εκείνη την στιγμή την τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα στην Ισπανία, θα έβγαινε προς πώληση. Ωστόσο, οι επενδυτές και τα οικονομικά ιδρύματα έδειξαν ελάχιστο ενδιαφέρον με αποτέλεσμα, οι μετοχές να πουληθούν κυρίως σε 360.000 μικροκαταθέτες.
Αν και η Bankia ανακοίνωσε κέρδη 328 εκατομμυρίων ευρώ, δύο εβδομάδες μετά, ο Rato παραιτήθηκε. Έναν χρόνο αργότερα η Bankia είχε χρέη 19 δις ευρώ. Το Ισπανικό κράτος ανέλαβε και πάλι να διασώσει την Bianka, προχωρώντας σε εκ νέου ανακεφαλαιοποίησή της ύψους 23 δις ευρώ. Το αποτέλεσμα ήταν τραγικό. Σχεδόν όλοι οι μικροεπενδυτές της τράπεζας, κατέληξαν να χάσουν τα περισσότερα από τα χρήματά τους, μια ζημιά που εκτιμάται περίπου στα 2 δις ευρώ. Η τεράστια αυτή ανατροπή στην κατάσταση της τράπεζας δημιούργησε μεγάλες υποψίες.
Η οργάνωση Xnet, βγήκε μπροστά θέτοντας δύο βασικά ζητήματα προς διερεύνηση:
Το πρώτο ήταν ότι η δραματική κατάρρευση της τιμής της μετοχής της Bankia μέσα σε μόλις δύο χρόνια, σήμαινε ότι πολύ πιθανόν κάποιος να απέκρυψε την πραγματική κατάσταση της τράπεζας, προκειμένου να πειστούν οι μικροκαταθέτες να αγοράσουν τις μετοχές της.
Το δεύτερο λογικό επιχείρημα ήταν πως αν μόνο η τράπεζα Bankia απορρόφησε το ένα έβδομο του συνολικού ποσού που δόθηκε σε ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών, οι μάνατζερ της τράπεζας θα πρέπει να είχαν τουλάχιστον κάποιες ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά.
Η Levi δήλωσε στο Nation ότι το μόνο που ήθελε πραγματικά να ρωτήσει ήταν το «γιατί». Μια ερώτηση που έκανε από παιδί. Έτσι, σε μια τεράστια διαδήλωση ενάντια στην λιτότητα, που έλαβε χώρα στην Βαρκελώνη στο 2012, η Levi πήρε το μικρόφωνο και ανακοίνωσε την δημιουργία μιας οργάνωσης με το όνομα 15MpaRato που σκοπό είχε να ερευνήσει την κατάρρευση της Bianka. Στη συνέχεια, αφού ζήτησε την συμμετοχή όλου του κόσμου έθεσε ένα πενταετές πλάνο, όπου μέχρι το 2017 ο Rato θα οδηγείτο στη φυλακή.
Αρχικά, σε συνεργασία με δικηγόρους εντόπισαν έναν αξιόλογο αριθμό από μικροκαταθέτες που θεωρούσαν ότι έχουν εξαπατηθεί. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Εκατοντάδες πολίτες κατέθεσαν πληροφορίες οι οποίες στη συνέχεια αξιοποιήθηκαν από δικηγόρους και δημοσιογράφους.
Μάλιστα, δημιούργησαν ένα εργαλείο στα πρότυπα του wikileaks, μέσα από το οποίο απλοί πολίτες μπορούσαν να καταθέτουν πληροφορίες, διατηρώντας συνάμα την ανωνυμία τους μέσα από δίκτυο Tor. Έτσι, πριν συμπληρωθεί ο πρώτος χρόνος από το πενταετές πλάνο, είχαν συγκεντρωθεί περισσότερες από 4000 διαρροές και αποδείξεις. Ακολούθησαν άλλες 8000 διαρροές και αποδείξεις για μια από τις επτά μεγαλύτερες τράπεζες από τις οποίες σχηματίστηκε η Bankia.
Μέσα από αυτά τα μηνύματα, αποδείχτηκε ότι τα στελέχη της τράπεζας χρησιμοποίησαν εταιρικές πιστωτικές κάρτες, ξοδεύοντας 15 εκατομμύρια ευρώ από τα χρήματα της τράπεζας για αγαθά πολυτελείας κ.α. Ο ίδιος ο Rodrigo Rato, πραγματοποίησε 159 συναλλαγές ξοδεύοντας σχεδόν 100.000 ευρώ σε αλκοόλ, παπούτσια, εστιατόρια κ.α.
Τα μηνύματα δεν αποκαλύπτουν μονάχα προσωπική απληστία, αλλά ταυτόχρονα πολιτικές χάρες, δάνεια και δωροδοκίες. Μάλιστα, 86 άτομα από το κύριο πολιτικό κόμμα και συνδικάτο βρέθηκαν στο μισθολόγιο της τράπεζας.
Οι κινήσεις της Xnet έδρασαν ως καταλύτης για να έρθουν και άλλες υποθέσεις διαφθοράς στο προσκήνιο.
Ο Rato και ένα ακόμη στέλεχος αναγκάστηκαν να βάλουν την προσωπική τους περιουσία ως εγγύηση, ενώ ο ίδιος κλήθηκε να πληρώσει επιπλέον εγγύηση τριών εκατομμυρίων ευρώ. Η παραίτηση του από το Λαϊκό κόμμα ήταν αναμενόμενη.
Αυτό που σίγουρα δεν ήταν αναμενόμενο αλλά κεκτημένο ενός κινήματος απλών πολιτών ήταν ότι στις 16 Απριλίου 2015 ο Rato συνελήφθη για απάτη, ξέπλυμα χρήματος και άλλα κακουργήματα. Επιπλέον, η τράπεζα Bankia στην προσπάθεια της να αποφύγει τα χειρότερα ανακοίνωσε ότι θα προχωρούσε στην χρηματοδότηση των χιλιάδων καταθετών που έχασαν τα χρήματά τους. Μέχρι το 2016 επέστρεψε 1.2 δις ευρώ από τα 2 δις που έχασαν οι μικροκαταθέτες.
Αυτή ήταν η ιστορία μιας συλλογικότητας που οργάνωσε τους ανθρώπους ενάντια σε μια τεράστια τράπεζα, στον καιρό του ίντερνετ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης…
Όχι κι άσχημα. Αν σκεφτεί κανείς ότι σε μια άλλη χώρα της Μεσογείου οι μικρο-ομολογιούχοι δεν αποζημιώθηκαν ποτέ, και αυτοί που τους πήραν τα λεφτά κυκλοφορούν ακόμα ελεύθεροι…
