Λεωνίδας Βατικιώτης, leonidasvatikiotis@gmail.com Δρ. Οικονομολόγος, δημοσιογράφος, ερευνητής του Advanced Media Institute
Περίληψη
Στο παρόν άρθρο παρατίθεται εν συντομία το χρονικό της υπαγωγής του συνόλου της ελληνικής δημόσιας περιουσίας στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ) γνωστή και ως υπερταμείο και μέσω αυτού η ενεχυρίασή του στους πιστωτές, που συμμετείχαν στον δανεισμό της Ελλάδας, μέσω του τρίτου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής. Η ενεχυρίαση της ελληνικής δημόσιας περιουσίας αποτελεί ένα ακραίο παράδειγμα επίδειξης δύναμης των πιστωτών εναντίον ενός εθνικού κράτους που αμφισβητεί, υπονομεύει και ακυρώνει κατοχυρωμένα δικαιώματα, όπως προκύπτουν από το εθνικό δίκαιο και το Σύνταγμα της Ελλάδας. Αποτελεί, ταυτόχρονα, ένα ακραίο μεν, αλλά ενδεικτικό στοιχείο της διαβρωτικής ισχύος της χρηματιστικοποίησης έναντι των κυριαρχικών δικαιωμάτων των εθνικών κρατών. Αποδεικνύει τέλος πόσο υποκριτικές και κενού περιεχομένου ήταν οι δηλώσεις περί «αλληλεγγύης» που υποτίθεται επέδειξαν οι πιστωτές έναντι της Ελλάδας. Σχετικές δηλώσεις δεν εκφέρονταν μόνο από ευρωπαίους αξιωματούχους, που είχαν κάθε λόγο να κρύψουν τις τοκογλυφικές πρακτικές που επέβαλαν κατά της Ελλάδας, αλλά ακόμη και από έλληνες πολιτικούς…
Πρώτο βήμα: Σύνοδος για το ευρώ
Από το 2010 κιόλας, όταν η Ελλάδα υπέγραψε το πρώτο Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής είχαν αρχίσει να ακούγονται προτάσεις που συνιστούσαν την ενεχυρίαση της ελληνικής δημόσιας περιουσίας ως εγγύηση για τα δάνεια που θα παρέχοντο. Ξεκάθαρα ωστόσο πρώτη φορά τέθηκε στο τρίτο Μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ τον Αύγουστο του 2015. Έγραφε κατά λέξη η Δήλωση της Συνόδου για το ευρώ, που συγκλήθηκε μια εβδομάδα μετά το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, όταν το 62% του ελληνικού λαού απέρριψε τους εκβιασμούς των πιστωτών:
«Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να πραγματοποιήσουν τις ακόλουθες ενέργειες: Να αναπτύξουν ένα σημαντικά ενισχυμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων με βελτιωμένη διακυβέρνηση· ελληνικά περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας θα μεταφερθούν σε ανεξάρτητο ταμείο, το οποίο θα τα ρευστοποιήσει με ιδιωτικοποιήσεις και άλλους τρόπους. Η ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων θα αποτελέσει μια πηγή για την πραγματοποίηση της προγραμματισμένης εξόφλησης του νέου δανείου του ΕΜΣ και θα αποφέρει κατά τη διάρκεια του νέου δανείου επιδιωκόμενο συνολικό ποσό 50 δισεκ. ευρώ, εκ των οποίων τα 25 δισεκ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν για την επιστροφή της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και άλλων περιουσιακών στοιχείων και το 50% κάθε εναπομένοντος ευρώ (τουτέστιν, 50% των 25 δισεκ. ευρώ) θα χρησιμοποιηθεί για τη μείωση της αναλογίας χρέους/ΑΕΠ, το δε υπόλοιπο 50% θα χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις. Το ταμείο αυτό θα συσταθεί στην Ελλάδα υπό τη διαχείριση των ελληνικών αρχών και την εποπτεία των οικείων ευρωπαϊκών θεσμών. Σε συμφωνία με τους θεσμούς και με βάση τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, θα πρέπει να θεσπιστεί νομοθετικό πλαίσιο για να διασφαλιστούν διαφανείς διαδικασίες και κατάλληλος καθορισμός τιμών για την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με τις αρχές και τα πρότυπα του ΟΟΣΑ για τη διαχείριση κρατικών επιχειρήσεων».
Δεύτερο βήμα: Τρίτο μνημόνιο
Η δημιουργία του «υπερταμείου» και η υπαγωγή σε αυτό όλης της δημόσιας περιουσίας αποτέλεσε ξεχωριστό άρθρο στο νόμο 4336 που ψήφισε η Βουλή στις 14 Αυγούστου 2015, στο πλαίσιο μιας δραματικής συνεδρίασης, μαζί με άλλα άρθρα όπως: μέτρα για την αντιμετώπιση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, δηλαδή εκκίνηση των πλειστηριασμών, μέτρα ενίσχυσης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, δηλαδή νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέχρι το τέλος του 2015, αντικίνητρα για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, αυξήσεις των εισφορών υγείας κοκ. Σε ό,τι αφορά το υπερταμείο ανέφερε ο νόμος, στο κεφάλαιο 4.4 με τίτλο Ιδιωτικοποιήσεις:
«Σύμφωνα με τη δήλωση της Συνόδου Κορυφής της Ζώνης του Ευρώ, της 12ης Ιουλίου 2015 θα συσταθεί ένα νέο ταμείο (το “Ταμείο”) το οποίο θα κατέχει σημαντικής αξίας περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδας. Πρωταρχικός στόχος του Ταμείου είναι να διαχειρίζεται ελληνικά περιουσιακά στοιχεία σημαντικής αξίας και να προστατεύει, να δημιουργεί και εν τέλει να μεγιστοποιεί την αξία τους την οποία θα ρευστοποιεί με ιδιωτικοποιήσεις και άλλα μέσα. Το Ταμείο θα συσταθεί στην Ελλάδα και θα τελεί υπό τη διαχείριση των ελληνικών αρχών και την εποπτεία των οικείων ευρωπαϊκών θεσμών».
Τρίτο βήμα: Ψήφιση δημιουργίας του υπερταμείου
Ο νόμος 4389/2016 περιλάμβανε τουλάχιστον οκτώ μέτρα νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα, πολύ μεγαλύτερης βιαιότητας ακόμη κι από εκείνα που είχαν ψηφισθεί τα πρώτα χρόνια των Μνημονίων στην Ελλάδα. Κοινό τους γνώρισμα ήταν ο μακροπρόθεσμος και δομικός χαρακτήρας, που ξέφευγε του συνήθους βραχυπρόθεσμου, άμεσου και εισπρακτικού χαρακτήρα. Συγκεκριμένα:
Πρώτο, τη δημιουργία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημόσιων Εσόδων, στην οποία περιήλθαν οι αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (η οποία καταργήθηκε), με μια ουσιώδη όμως διαφορά: «Η αρχή απολαύει λειτουργικής ανεξαρτησίας, διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και δεν υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα, κρατικούς φορείς ή άλλες διοικητικές αρχές». Επιπλέον, «ο πρόεδρος, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, ο εμπειρογνώμονας και ο διοικητής κατά την εκτέλεση τω καθηκόντων τους δεσμεύονται μόνο από το νόμο και τη συνείδησή τους και δεν υπόκεινται σε ιεραρχικό έλεγχο ούτε σε διοικητική εποπτεία από κυβερνητικά όργανα ή άλλες διοικητικές αρχές». Να σημειωθεί επίσης ότι η επιλογή των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης γίνεται από ανεξάρτητη Επιτροπή η οποία θα απαρτίζεται μεταξύ άλλων από δύο εκπροσώπους που υποδεικνύονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δεύτερο, την ίδρυση της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων ως Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής με έργο «την εποπτεία και τη διασφάλιση της νομιμότητας των σχέσεων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων του εθνικού λιμενικού συστήματος». Η ίδρυση της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων, κατά την πάγια πρακτική όπως εφαρμόστηκε με την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και την Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων άνοιξε τον δρόμο και προετοίμασε την ιδιωτικοποίηση των λιμένων της χώρας.
Τρίτο, επιπλέον φορολογικά μέτρα όπως τέλος συνδρομητών σταθερής τηλεφωνίας και συνδρομητικής τηλεόρασης και τέλος διαμονής σε ξενοδοχειακά καταλύματα και ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα.
Τέταρτο, μέτρα φιλελευθεροποίησης της αγοράς, βάσει των οδηγιών της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ, που διέπονται από τη λογική ότι η φιλελευθεροποίηση της αγοράς θα επιταχύνει την αύξηση το ΑΕΠ. Είναι μια πρόβλεψη που ποτέ δεν δικαιώθηκε.
Πέμπτο, θέσπιση μηχανισμού πώλησης ενέργειας από τη ΔΕΗ προς τους ιδιώτες παρόχους μέσω δημοπρασιών (ΝΟΜΕ). Οι ετήσιες ποσότητες ενέργειας προς δημοπράτηση ορίστηκε να ισούνται με συγκεκριμένα ποσοστά απομείωσης του μεριδίου της ΔΕΗ στη λιανική αγορά του διασυνδεδεμένου συστήματος (2016: 8%, 2017: 12%, 2018: 13%, 2019: 13%). Οι δημοπρασίες, όπως εύκολα μπορούσε να προβλεφθεί, αύξησαν τις ζημιές της ΔΕΗ και τα εύκολα κέρδη των ιδιωτών, χωρίς να ωφελήσουν τους καταναλωτές. Μάρτυρας η άνοδος των τιμών.
Έκτο, ιδιοκτησιακός διαχωρισμός του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) από την ΔΕΗ που επέτρεψε την πώληση στη συνέχεια του 24% του μετοχικού του κεφαλαίου στην κινέζικη State Grid. Εμφανής εδώ η ειρωνεία με την ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ να ολοκληρώνεται χάρη στην εξαγορά του από μια κινέζικη κρατική εταιρεία, δηλαδή την …επανακρατικοποίησή του.
Έβδομο, την κύρωση της σύμβασης παραχώρησης για αναβάθμιση, συντήρηση, διαχείριση και λειτουργία 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην γερμανική ημικρατική εταιρεία Fraport. Η σύμβαση είχε ήδη υπογραφτεί στις 14 Δεκεμβρίου 2015 και με την ψήφισή της από την Βουλή θωρακίσθηκαν περαιτέρω οι αποικιακοί όροι εκμετάλλευσης που θυμίζουν το εξής: Σαν σε ένα σπίτι παλιό μεν αλλά πλήρως λειτουργικό και κατοικήσιμο να επιβάλλεται στους ιδιοκτήτες του να το αποχωριστούν για 40 χρόνια έναντι ενός ευτελούς τιμήματος, από έναν ιδιοκτήτη που αναλαμβάνει να το εκσυγχρονίσει και να εισπράττει τα ενοίκια γι’ αυτή την περίοδο. Άμεση ανάγκη εκσυγχρονισμού δεν υπήρχε μιας και τα αεροδρόμια δεν αντιμετώπιζαν κανέναν ανταγωνισμό κι ούτε κινδύνευαν να χάσουν τους πελάτες του επειδή η διακόσμηση παρέπεμπε στη δεκαετία του ’70. Κι εδώ η ειρωνεία που ξεκινάει με την πώληση των 14 κερδοφόρων αεροδρομίων σε μια ημικρατική εταιρεία τερματίζεται με την συμμετοχή στην κοινοπραξία χρηματοδότησης της Fraport της συστημικής και πολλάκις ανακεφαλαιοποιηθείας Alpha Bank που κατέβαλε μάλιστα και τα περισσότερα κεφάλαια (284,7 εκ. ευρώ σε ένα σύνολο δανείων 1 δισ. ευρώ). Είναι πόροι που προφανώς στερήθηκαν ελληνικές επιχειρήσεις και νοικοκυριά τα οποία συνεχίζουν αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα ρευστότητας.
Το όγδοο μέτρο αφορούσε την ίδρυση ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ (Hellenic Corporation of Assets and Participation), η οποία «δεν ανήκει στον δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός εκάστοτε ορίζεται», ενώ η διάρκειά της ορίζεται σε 99 έτη• είναι το γνωστό υπερταμείο. «Προικίζεται» δε με τις ακόλουθες τέσσερις θυγατρικές: Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) του ν. 3986/2011, την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) του ν. 2636/1988 και την Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ) που ιδρύθηκε με τον ίδιο νόμο. Στην ΕΔΗΣ μεταβιβάστηκαν όλες οι δημόσιες επιχειρήσεις. Ο καθοριστικός ρόλος των πιστωτών στην λειτουργία και τις αποφάσεις του «υπερταμείου» εξασφαλίζεται μέσα από διατάξεις όπως η ακόλουθη: «Το Εποπτικό Συμβούλιο μπορεί να λάβει νόμιμα αποφάσεις μόνο ομοφώνως και υπό την προϋπόθεση ότι παρίσταται στη συνεδρίαση τουλάχιστον ένα μέλος που επιλέχθηκε από κοινού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας».
Πηγή: http://www.hcap.gr
Τέταρτο βήμα: Τροποποίηση της σύμβασης
Η τελευταία, κοινοβουλευτική πράξη του δράματος της ενεχυρίασης της δημόσιας περιουσίας εκ μέρους των δανειστών παίχτηκε λίγες μέρες πριν την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου. Είναι η περίοδος που πρέπει να τακτοποιηθούν όλες οι εκκρεμότητες της Μνημονιακής περιόδου και όλα όσα είχαν συμφωνηθεί να ψηφισθούν στη Βουλή και να υλοποιηθούν, μιας και ο τερματισμός της παροχής των δόσεων θα περιόριζε τα μέσα άσκησης εκβιασμών προς την ελληνική κυβέρνηση.
Στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2019-2022 που ψηφίσθηκε όμως στις 14 Ιουνίου 2018 (μαζί με μια σειρά άλλες επαίσχυντες διατάξεις όπως η ιδιωτικοποίηση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, η αυστηροποίηση του νόμου Κατσέλη για την προστασία τη πρώτης κατοικίας κατ’ απαίτηση των τραπεζών και η συγκέντρωση των αποθεματικών του δημοσίου σε έναν ενιαίο λογαριασμό, ώστε κυβέρνηση και πιστωτές να αποφασίζουν για την διαχείρισή τους κατά το δοκούν) τροποποιήθηκε και η σύμβαση χρηματοδοτικής διευκόλυνσης που υπέγραψαν στις 19 Αυγούστου 2015. Συμβαλλόμενα τότε μέρη ήταν ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, η Ελλάδα, η κεντρική τράπεζα και το Ταμείο Ανακεφαλαιοποίησης. Η τροποποίηση αφορούσε την συμπερίληψη της ΕΕΣΥΠ ως συμβαλλόμενο μέρος. Η αιτία της αλλαγής εξηγείται στο άρθρο 14.2:
«Η ΕΕΣΥΠ αμετάκλητα και άνευ όρων: 1. Εγγυάται στον ΕΜΣ την έγκαιρη εκπλήρωση από το δικαιούχο κράτος μέλος των υποχρεώσεων του δικαιούχου κράτους μέλους βάσει της σύμβασης. 2. Υπόσχεται στον ΕΜΣ ότι κάθε φορά που το δικαιούχο κράτος μέλος δεν καταβάλλει ποσό οφειλόμενο βάσει ή σε σχέση με τη σύμβαση, η ΕΕΣΥΠ μετά από αίτημα θα φέρει την ευθύνη καταβολής αυτού του ποσού σαν να ήταν ο κύριος οφειλέτης, εφ’ όσον τα συνολικά καταβλητέα ποσά βάσει αυτής της εγγύησης δεν θα υπερβαίνουν συνολικά τα 25.000.000.000 ευρώ. 3. …Τα συμβαλλόμενα μέρη ΕΜΣ, το δικαιούχο κράτος μέλος και η ΕΕΣΥΠ αναγνωρίζουν ότι η παροχή της εγγύησης που ορίζεται στην παρούσα ρήτρα 14.2 πραγματοποιείται στο πλαίσιο και είναι συνεπής με τους σκοπούς της ΕΕΣΥΠ, όπως ορίζονται στο νόμο της ΕΕΣΥΠ σχετικά με τη συμβολή στην απομείωση των οικονομικών υποχρεώσεων του δικαιούχου κράτους μέλους στον ΕΜΣ».
Σε άλλα σημεία του νόμου αναφέρεται:
«Η ΕΕΣΥΠ αναλαμβάνει την υποχρέωση να:
(i) παρέχει στον ΕΜΣ τις οικονομικές καταστάσεις του εξαμήνου (μη ελεγμένες) και ετήσιες (ελεγμένες σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης, όπως ισχύουν κάθε φορά), μόλις αυτές είναι διαθέσιμες και εν πάση περιπτώσει εντός της σχετικής περιόδου που καθορίζεται στον Εσωτερικό κανονισμό της·
(ii) παρέχει στον ΕΜΣ οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με οποιοδήποτε γεγονός το οποίο εύλογα θα μπορούσε να αναμένεται να προκαλέσει την εμφάνιση ενός Γεγονότος Αθέτησης, εγκαίρως αφού λάβει γνώση (και τα τυχόν μέτρα που λήφθηκαν, εάν συντρέχει τέτοια περίπτωση, για την αποκατάστασή του) και
(iii) κοινοποιεί στον ΕΜΣ οποιαδήποτε πρόταση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΕΣΥΠ στη γενική συνέλευση της ΕΕΣΥΠ σε σχέση με τη δήλωση ή διανομή μερίσματος από την ΕΕΣΥΠ και των λεπτομερειών αυτής της πρότασης, με την υποβολή της σχετικής πρότασης στη γενική συνέλευση της ΕΕΣΥΠ και των λεπτομερειών οποιασδήποτε έγκρισης από τη γενική συνέλευση της ΕΕΣΥΠ για τη διανομή μερίσματος».
Με αυτό το νόμο ολοκληρώθηκε το έγκλημα της ενεχυρίασης της δημόσιας περιουσίας στους δανειστές όπως συμφωνήθηκε κατά την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου. Το μόνο που έλειπε ήταν η έκδοση των σχετικών υπουργικών αποφάσεων ώστε το χαρτοφυλάκιο του εγγυητή εσχάτου ανάγκης να μη θυμίζει «πουκάμισο αδειανό».
Πέμπτο βήμα: Η εξουσιοδότηση στον υπουργό
Με απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής που ελήφθη στη συνεδρίαση της 18ης Ιουνίου 2018 (ΦΕΚ 2317, 19/6/2018), «εξουσιοδοτείται ο υπουργός Οικονομικών να εκδώσει τις σχετικές πράξεις και να προβεί σε κάθε αναγκαία πράξη προς μεταβίβαση στην ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου» (ΕΤΑΔ ΑΕ) 10.119 ακινήτων, κυριότητας Ελληνικού Δημοσίου, συνολικού εμβαδού γης 511.357.451 τ.μ. και συνολικής δομημένης επιφάνειας 22.601 τ.μ. όπως αυτά εξειδικεύονται με Κωδικό Αριθμό Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ)».
Έκτο βήμα: Όλα τα ακίνητα στο υπερταμείο
Η υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 2320, 19/6/2018), με υπογραφή του αρμόδιου υπουργού Οικονομικών Ευκλ. Τσακαλώτου ανέφερε ότι κατ’ εφαρμογή του νόμου 4389/2016 μεταβιβάζονται στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου ΑΕ (ΕΑΤΔ ΑΕ) τα ακίνητα που διαλαμβάνονται στην απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής αρ. 86 με ημερομηνία 18 Ιουνίου 2018. Η υπουργική απόφαση άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο εξαίρεσης ορισμένων ακινήτων που η «η μεταβίβασή τους είναι αντίθετη στις κείμενες διατάξεις». Θα αφορούν ωστόσο εξαιρέσεις και μόνον που σχετίζονται με προστατευόμενες περιοχές Ramsar και Natura, αρχαιολογικούς χώρους, αμιγώς δασικές εκτάσεις, αιγιαλούς, παραλίες, παρόχθιες εκτάσεις και υδροβιότοπους που περιγράφονται στο άρθρο 196 (παρ. 4) του ν. 4389/2016. Η κυβέρνηση στη συνέχεια εκμεταλλεύτηκε κατ’ επανάληψη την πρόβλεψή της να εξαιρέσει τις περιοχές Natura και του αρχαιολογικού χώρους για να κάνει επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας. Μια ευαισθησία που φυσικά δεν αφορούσε σχολεία, πλατείες κι άλλους δημόσιος χώρους.
Πολύμορφες αντιδράσεις
Η τότε κυβέρνηση προσπάθησε να υποβαθμίσει την μεταβίβαση της ακίνητης περιουσίας στο υπερταμείο εμφανίζοντάς την σαν μια πράξη νοικοκυρέματος, που υποσχόταν να βάλει μια τάξη στο ούτως ή άλλως χαοτικό καθεστώς της δημόσιας περιουσίας. Δήλωσε χαρακτηριστικά η βουλευτής Β’ Πειραιά, Ε. Καρακώστα:
«Οι καταγγελίες προς την κυβέρνηση περί μεταβίβασης ακινήτων του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ ΑΕ) δίνουν και παίρνουν, οδηγώντας όμως μέχρι και σε μαθητικές κινητοποιήσεις.
Η παραπληροφόρηση μιλάει για ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας ή για σχολεία, αθλητικές εγκαταστάσεις, αρχαιολογικούς ή κοινόχρηστους χώρους που βγαίνουν στο σφυρί. Ένα κορυφαίο μεταρρυθμιστικό έργο, όπως η καταγραφή των ακινήτων του δημοσίου, μια διαδικασία που δεν είχε γίνει ποτέ στη χώρα και η οποία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, βαπτίζεται σαν ξεπούλημα και ερμηνεύεται από τους “πρόθυμους” ως εκποίηση της δημόσιας περιουσίας.
Η διαχείριση της δημόσιας περιουσίας με στόχο την αξιοποίηση και την εξυγίανσή της, απαιτεί τη διαδικασία της καταγραφής και του ελέγχου των ακινήτων σύμφωνα με τις υπουργικές αποφάσεις… Η διαδικασία καταγραφής της δημόσιας περιουσίας αποτελεί εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και αυτοί που παραπληροφορούν, καταγγέλλουν ή φωνάζουν, είτε ανήκουν σε αυτούς που δεκαετίες τώρα δημιούργησαν όλο αυτό το χάος της αυθαιρεσίας, είτε σε βολεμένους στην αντιπολιτευτική τους τακτική, είτε σε στρατολόγους μελών από τις μαθητικές κοινότητες.
Κι αν από τη μια χρειάζεται μεγάλο θράσος για να κουνάς το δάχτυλο σε αυτούς που πάνε να βάλουν τάξη στα όσα έκανες, από την άλλη αποτελεί ντροπή η χρήση των μαθητών για “πολιτικάντικες” πρακτικές» (Εφ. Αυγή, 13 Φεβρουαρίου 2019).
Η επιχείρηση της κυβέρνησης να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από την μεταβίβαση όλης της δημόσιας περιουσίας στο υπερταμείο και από κει στους δανειστές προήλθε μετά από τις σοβαρότατες κοινωνικές και πολιτικές αντιδράσεις που προκλήθηκαν όταν έγινε γνωστή η μεταβίβαση. Μάλιστα, εκείνες τις μέρες το κλίμα τεχνητής ευφορίας που δημιουργούσε η κυβέρνηση εμφανίζοντας ως επιτυχία της τον τερματισμό του τρίτου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, παρότι εξ αρχής είχε συμφωνηθεί η 20η Αυγούστου 2018 ως ημερομηνία λήξης του, δεν διευκόλυνε την αποκάλυψη όσων είχαν εν κρυπτώ δρομολογηθεί για μια τόσο μεγάλη μάλιστα χρονική περίοδο που καμμιά κυβέρνηση δεν είχε τολμήσει.
Πολύ επιλεκτικά από τις σοβαρότατες αντιδράσεις που ακολούθησαν μπορούμε να να ξεχωρίσουμε τις ακόλουθες τρεις:
Πρώτο, την ανακοίνωση της ΕΛΜΕ Πειραιά για την εκχώρηση 50 δημόσιων σχολείων, πλατειών, παιδικών χαρών, πάρκων και αθλητικών χώρων από το Κερατσίνι και τη Δραπετσώνα στο υπερταμείο. Η ΕΛΜΕ κάλεσε ως απάντηση σε μαθητική κινητοποίηση στις 13 Φεβρουαρίου 2019 και πορεία προς το δημαρχείο Κερατσινίου – Δραπετσώνας, ενώ σχετική ερώτηση στη Βουλή κατέθεσαν κι οι βουλευτές του ΚΚΕ Δ. Μανωλάκου και Γ. Γκιόκας (Εφ. Ριζοσπάστης, 19 Φεβρουαρίου 2019).
Δεύτερο, την έκτακτη συνεδρίαση του ΔΣ της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας στις 17 Οκτωβρίου 2018, που ομόφωνα αποφάσισε τα εξής: «Απαιτούμε από την κυβέρνηση την ακύρωση του ΦΕΚ Β 2320/19-6-2018. Επίσης καλούμε τις δημοτικές αρχές όλης της χώρας, να λάβουν απόφαση για αίτηση ακυρότητας στο ΣτΕ για τους ΚΑΕΚ που περιλαμβάνονται στο ΦΕΚ Β 2320/19-6-2018 και αφορούν ακίνητα που βρίσκονται στην ιδιοκτησία τους ή υπάρχουν δρομολογημένες διαδικασίες να περάσουν στην ιδιοκτησία τους».
Τρίτο, ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του ευρωβουλευτή της ΛΑΕ Ν. Χουντή για το σκάνδαλο της μεταβίβασης της δημόσιας περιουσίας στο υπερταμείο και σχετική ενημέρωση της Επιτροπής Cult στην οποία συμμετείχε.
Έξι συμπεράσματα από τα έξι μέτρα
Μ βάση τη εμπειρία υπαγωγής της ελληνικής δημόσιας περιουσίας στο υπερταμείο ιδιωτικοποήσεων και την ενεχυρίασή τους, μπορούν να εξαχθούν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
Πρώτο, η υπαγωγή όλης της δημόσιας περιουσίας στο υπερταμείο για 99 χρόνια έδειξε ότι το τέλος των Μνημονίων τον Αύγουστο του 2018 δεν σήμανε και το τέλος της «ειδικής περιόδου» που ξεκίνησε με την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου τον Μάιο του 2010. Η παραμονή του ελληνικού δημόσιου χρέους στα μη βιώσιμα επίπεδα του 167% του ΑΕΠ για το 2020 ή 329,5 δισ. ευρώ (κι αυτό μάλιστα υπό τον όρο να υλοποιηθούν οι αισιόδοξοι στόχοι για μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 2,8%) ακυρώνει οποιαδήποτε ελπίδα μετατροπής της Ελλάδας σε «κανονική χώρα», όπως κατ’ επανάληψη δηλώνει η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη.
Δεύτερο, η συγκεντρωτική διαχείριση της ελληνικής δημόσιας περιουσίας υπό την «στέγη» της ΕΕΣΥΠ εξυπηρετεί την ελληνική οικονομική ελίτ και τις κυβερνήσεις γιατί τους επιτρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτές τις καθόλου αμελητέες επιχειρήσεις (όπως φαίνεται στον ακόλουθο πίνακα) σαν μοχλό νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στον κρατικό προϋπολογισμό του 2020: «Αναγνωρίζοντας το σημαντικό αποτύπωμα που έχουν οι δημόσιες επιχειρήσεις σε βασικά μεγέθη της οικονομίας αλλά και τις πολλές προκλήσεις που συσσωρεύτηκαν είτε ως αποτέλεσμα της κρίσης είτε ως αποτέλεσμα έλλειψης στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδιασμού για πολλά χρόνια, αλλά και ενός ανεξάρτητου και διαφανούς πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης η ΕΕΣΥΠ ξεκίνησε το 2018 με στοχευμένες δράσεις σε 4 πυλώνες: Διοικητικά συμβούλια και εταιρική διακυβέρνηση, στρατηγικό πλάνο και εταιρικοί στόχοι, πλαίσιο παρακολούθησης και κανόνες πληροφόρησης και αναφορών και, τέλος, στόχευση εκσυγχρονισμού».
Πηγή: Εισηγητική έκθεση κρατικού προϋπολογισμού 2020
Τρίτο, η εξευτελιστική για ένα σύγχρονο κράτος διαδικασία της ενεχυρίασης της δημόσιας περιουσίας δείχνει τις ανταγωνιστικές σχέσεις που κυριαρχούν εντός της ευρωζώνης και της ΕΕ, προς διάψευση των μεγαλοστομιών για επίδειξη αλληλεγγύης. Ειδικότερα ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας απέδειξε ότι υιοθετεί και αναπαράγει πρακτικές δανεισμού που συνηθίζονται στην ιδιωτική αγορά και σπανίως μεταξύ πολυμερών οργανισμών. Ο ΕΜΣ ξεπέρασε σε κυνισμό ακόμη και το ΔΝΤ.
Τέταρτο, η τροποποίηση το 2018 της δανειακής σύμβασης του 2015 με την συμπερίληψη του υπερταμείου στα συμβαλλόμενα μέρη αποτελεί μια ωρολογιακή βόμβα για το μέλλον. Η ενεχυρίαση της δημόσιας περιουσίας αποτελεί απειλή για το μέλλον στην περίπτωση που μια κυβέρνηση επιχειρήσει να προχωρήσει με μονομερείς όρους σε παύση πληρωμών επί του δημόσιου χρέους – ό,τι περίπου έπραξε η Αργεντινή το 2015. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το κόστος που θα καταβάλλει θα είναι τεράστιο μιας και θα οδηγήσει τον λαό που θα χάσει πχ τα σχολεία εναντίον της. Η απειλή της κατάσχεσης δημόσιας περιουσίας ακυρώνει την τυπική ισότητα των δύο μερών (δανειζόμενος – δανειστής) υποβιβάζοντας τη θέση του δανειζόμενου.
Πέμπτο, ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησαν υπέρ της ενεχυρίασης της δημόσια περιουσίας ακόμη και νόμοι της δεκαετίας του ’80 και ’90 που υπόσχονταν ήπιες μορφές ιδιωτικοποίησης δείχνει ότι ακόμη κι εκείνες οι μορφές απλώς προετοίμασαν τις σημερινές άγριες ιδιωτικοποιήσεις: τις υπεριδιωτικοποιήσεις του υπερταμείου.
Έκτο και τελευταίο, η πρακτική της ενεχυρίασης της δημόσιας περιουσίας στην Ελλάδα το 2015 άνοιξε μια νέα σελίδα στο κεφάλαιο των ιδιωτικοποιήσεων, καθώς για χάρη των δανειστών εμπορευματοποιούνται και αποτελούν αντικείμενα εν δυνάμει ιδιωτικοποίησης όλοι οι δημόσιοι χώροι κι όχι μόνο οι δημόσιες επιχειρήσεις: από σχολεία και παιδικές χαρές μέχρι πλατείες και πάρκα. Έτσι, το πείραμα που ξεκίνησε στην Ελλάδα το 2010 συνεχίζεται για 99 χρόνια ακόμη μετά την δημιουργία του υπερταμείου…
Φεβρουάριος 2020
